Umowa o roboty budowlane jest umową rezultatu, w wyniku której powinien powstać obiekt wykonany zgodnie z projektem i zasadami wiedzy technicznej. Jako umowa rezultatu dla osiągnięcia końcowego celu wymaga współdziałania ze strony wykonawcy i inwestora. Wśród obowiązków inwestora znajduje się obowiązek dostarczenia projektu, który umożliwia realizację obiektu budowlanego będącego przedmiotem umowy.
W tym miejscu należy zadać pytanie, jakie uprawnienia przysługują i jakie obowiązki spoczywają na wykonawcy w razie stwierdzenia przez wykonawcę wad dostarczonego przez inwestora projektu budowlanego, która uniemożliwia prawidłowe wykonanie robót budowlanych.
Zgodnie z regulacją art. 651 Kodeksu cywilnego, w razie stwierdzenia, że „dostarczona przez inwestora dokumentacja, teren budowy, maszyny lub urządzenia nie nadają się do prawidłowego wykonania robót albo jeżeli zajdą inne okoliczności, które mogą przeszkodzić prawidłowemu wykonaniu robót, wykonawca powinien niezwłocznie zawiadomić o tym inwestora ”.
W odniesieniu do projektu budowlanego lub projektu wykonawczego należy wskazać zakres obowiązku badania przez wykonawcę dostarczonego przez inwestora projektu. W ramach ustalonej linii orzeczniczej, podpartej poglądami zawartymi w literaturze prawniczej, wykonawca nie jest zobowiązany do szczegółowej, wymagającej wiedzy z zakresu projektowania, analizy projektu. Analiza projektu przeprowadzana przez wykonawcę odbywać ma się zatem jedynie na poziomie jego wiedzy fachowej w zakresie „technologii wykonawstwa”. W przypadku rozbieżności, wynikających np. z pomiarów stwierdzonych na terenie budowy, trudno oczekiwać od wykonawcy, że powinien zgłosić inwestorowi wady projektowe już na etapie wstępnej analizy projektu budowlanego. Jego obowiązek aktualizował się będzie dopiero w momencie w którym stwierdził lub przy zachowaniu należytej staranności mógł stwierdzić istnienie wad dokumentacji dostarczonej przez inwestora uniemożliwiających mu wykonanie przedmiotu zobowiązania.
Na wykonawcę nałożony został obowiązek zawiadomienia inwestora niezwłocznie, co należy rozumieć jako powiadomienie bez zbędnej zwłoki, z uwzględnieniem okoliczności miejsca i czasu, a przede wszystkim 354 i 355 Kodeksu cywilnego tj. z uwzględnieniem należytej staranności w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, celu społeczno - gospodarczego, zasad współżycia społecznego, a w przypadku gdy istnieją ustalone zwyczaje w tym zakresie – także w sposób odpowiadający tym zwyczajom.
Regulacja art. 651 Kodeksu Cywilnego nie wskazuje formy w jakiej powinno nastąpić zawiadomienie inwestora, jednak ze względów dowodowych w interesie wykonawcy jest, aby zawiadomienie to zostało dokonane w formie pisemnej.
Jakie skutki wywołuje zatem zgłoszenie w terminie inwestorowi przez wykonawcę zawiadomienia o tym, że dostarczona dokumentacja projektowa nie nadaje się do prawidłowego wykonania robót ?
Należy ocenić, że takie zgłoszenie, o ile jest zasadne, rodzi po stronie inwestora obowiązek dokonania przez niego odpowiednich zmian w dokumentacji projektowej, z uwzględnieniem procedury przewidzianej w przepisach prawa budowlanego. Jednocześnie należy uznać, że zgłoszenie dokonane przez wykonawcę należy traktować jako wezwanie dłużnika do wykonania zobowiązania (art. 455 Kodeksu cywilnego). Inwestor swoje zobowiązanie powinien realizować w zgodzie z przepisami art. 354 i 355 Kodeksu cywilnego. Na podstawie art. 647 Kodeksu cywilnego inwestor ma obowiązek dostarczyć wykonawcy projekt, a obowiązek ten stanowi składnik przedmiotowo istotny umowy o roboty budowlane. Nieuzasadniony brak realizacji tego obowiązku przez inwestora skutkować będzie pozostawaniem przez inwestora w zwłoce i będzie to zwłoka dłużnika, która otwiera dla wykonawcy możliwość skorzystania ze środków prawnych przewidzianych w tytule VII, dziale III Kodeksu cywilnego, który reguluje skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych, w szczególności dotyczących możliwości odstąpienia od umowy wzajemnej.
Rozważania dotyczące podstaw odstąpienia od umowy o roboty budowlane i ich skutków znajdą Państwo w poniższych artykułach.
Podstawy odstąpienia od umowy o roboty budowlane przez wykonawcę na skutek niewykonania zobowiązania przez inwestora.
Skutki odstąpienia od umowy o roboty budowlane przez wykonawcę na skutek niewykonania zobowiązania przez inwestora.
Na marginesie warto dodać, że poważne wątpliwości i rozbieżności, zarówno w orzecznictwie jak i literaturze prawniczej, budzi możliwość zastosowania na drodze analogii przepisu art. 640 Kodeksu cywilnego odnoszącego się do braku współdziałania zamawiającego, jako podstawy do odstąpienia od umowy o roboty budowlane. Z tych powodów dużo bezpieczniejszym rozwiązaniem dla wykonawcy jest skorzystanie z ogólnych przepisów regulujących skutki niewykonania umów wzajemnych.
Na koniec należy zaznaczyć, że opisane w powyższym artykule uprawnienia i obowiązki stron odnoszą się do sytuacji w której strony nie uregulowały powyższych kwestii w sposób odmienny, mieszczący się ramach zasady swobody umów. Wykonawca może zatem przyjąć na siebie zobowiązanie szczegółowego sprawdzenia dostarczonego projektu w określonym terminie i w określonym zakresie, szerszym niż określa to art. 651 Kodeksu cywilnego. Podobnie należy oceniać możliwości ukształtowania przez strony skutków prawnych odstąpienia od umowy w zakresie wzajemnych rozliczeń stron. Ocena modyfikacji przez strony ustawowych obowiązków na podstawie swobody umów powinna zostać oparta o kryteria wskazane w art. 3511 Kodeksu cywilnego.
Autor: r. pr. Piotr Dróżdż
_______________________________________________________________________________________________________________________________
1)Wyrok SN z 26.06.2008 r., II CSK 101/08, LEX nr 637702.
2)Postanowienie SN z 5.03.2020 r., V CSK 466/19, LEX nr 3170264.
3) Wyrok SN z 13.12.2006 r., II CSK 293/06, LEX nr 453147.
